Główną atrakcją turystyczną Duszniki jest stara papiernia i mieszczące się w niej Muzeum Papiernictwa. Budynki papierni zwracają uwagę malowniczo rozczłonkowaną bryłą, pięknymi, krytymi gontem dachami i ozdobnymi, wolutowymi szczytami. Papiernia znajduje się tuż przy głównej drodze przy wjeździe do miasta od strony Kłodzka i jest piękną wizytówką Dusznik.
Dusznicki młyn ma już ponad 4,5 wieku, a pierwsze zapisy mówią o zakupie budynku przez przybyłego z Saksonii Mikołaja Kretschmera. Produkowany przez niego papier ze znakiem wodnym wyobrażającym św. Piotra z kluczami znany był na Śląsku z wysokiej jakości. Wytwarzano go ze szmat lnianych oraz kleju z kości i skór baranich. Papier był bardzo trwały – znany jest fakt wydobycia z zatopionego statku dobrze zachowanych kart ze znakiem wodnym z Dusznik.
Losy dusznickiej papierni:
1562 r. – najwcześniejszy znany zapis dotyczący dusznickiej papierni: Nicolaus Kretschmer nabywa jej udziały od Ambrosiusa Teppera.
Lata 1601-1605 – syn Nicolausa, Gregor odbudowuje i rozbudowuje dusznicki młyn w latach 1601-1605. Ten przepiękny obiekt podziwiamy do dziś – to budynek główny. Połączoną z nim suszarnię dobudowano w następnym stuleciu.
XVII-XVIII w. – wytwarzanie papieru jest wysoko cenioną sztuką, a papiernicy nierzadko ludźmi wykształconymi, należącymi do kulturalnej elity, obdarzanymi tytułami i przywilejami. Ci w Dusznikach w 1607 r. uzyskują herb szlachecki, a od 1750 r. dzierżą zaszczytne miano królewskiego dworskiego papiernika.
1834 r. – Rozpoczęcie przemysłowej produkcji papierniczej na Śląsku w 1834 r. nie sprzyja mało rentownej, rękodzielniczej produkcji. W Dusznikach przerywa się ją w 1905 r. Właściciel papierni Carl Wiehr instaluje niewielką maszynę firmy Füllner, służącą do wyrobu papieru i tektury.
1939 r. – W obliczu pogarszającej się sytuacji gospodarczej i finansowej, na początku lat 30. XX w. zaprzestaje się produkcji papieru w Dusznikach. W 1939 r. papiernia jako cenny obiekt zabytkowy przechodzi na własność publiczną.
1968 r. – w zabytkowym młynie papierniczym otwiera podwoje Muzeum Papiernictwa. Trzy lata później wznowione zostaje ręczne wytwarzanie papieru.
Wystawy stałe
Zapewne nie byłoby młyna papierniczego w Dusznikach, gdyby Chińczycy nie wynaleźli papieru, zaś Arabowie nie sprowadzili ich wynalazku do Europy. Wiodącym tematem wystaw stałych w muzeum jest zatem historia papieru i sposobu jego wytwarzania na świecie, w Polsce, na Śląsku.
Materiału o właściwościach papieru ludzie poszukiwali na długo przed jego wynalezieniem. Chodziło przede wszystkim o możliwość zapisywania informacji. Potem potrzebny był jeszcze sposób na jej powielanie – tak narodził się druk, który również jest obecny w muzealnych ekspozycjach.
Wraz z rozwojem metod produkcji, pojawiały się papiery o różnych właściwościach. Znajdowano dla nich kolejne zastosowania. Papiernia pokazuje, co dziś z papieru się wytwarza i… tworzy. Specjalne miejsce w muzeum zajmuje od niedawna polski pieniądz papierowy oraz sztuka papieru.
Wystawy czasowe
Urządzane są nawet w kilku salach, także w pokrytych polichromią wnętrzach. Można zapoznać się z twórczością uznanych artystów, jak i młodych uczestników muzealnych warsztatów artystycznych. Nie zapomina się też o prezentacji tych elementów zbiorów, które na co dzień nie są udostępniane, w tym związanych z historią Dusznik.
HIT!
Choć profesjonalne czerpanie papieru wymaga wiedzy oraz dużej wprawy, sama metoda nie należy do bardzo skomplikowanych. Warto się przekonać – w Muzeum Papiernictwa podtrzymuje historyczną funkcję papierni i samodzielnie w sposób ręczny wytwarza papier metodą znaną od średniowiecza.
W dusznickim młynie papierniczym wciąż wyrabia się papier
Nasi papiernicy – tak samo jak ich poprzednicy przez ponad cztery wieki – zanurzają sita w kadzi i odciskają zaczerpniętą warstwę masy papierniczej na chłonącej wodę przekładce. Tak powstaje każdy pojedynczy arkusz.
Zrobisz go sam
Zwiedzając muzeum na żywo zobaczysz więc, jak wytwarza się papier metodą znaną od średniowiecza. Co więcej – uczestnicząc w warsztatach, samodzielnie wyczerpiesz swoją kartkę. Możesz także wziąć udział w innych praktycznych zajęciach rozwijających kreatywność, oczywiście z wykorzystaniem papieru.
